درسهايي درباره  خبرنويسي ( قسمت نهم ) مسعود طوفان

بيشتر مطالب اين نوشته ها بر اساس منابع آموزش خبرنويسي و نيز يادداشت هاي تدريس در كلاسهاي خبرنويسي تنظيم شده است و ترتيب خاصي ندارد . تذكر : مثال ها و آمارها فرضي است.

41.مسئوليت اجتماعي خبرنگار

هركس كه به طور حرفه به كار خبر مي پردازد با موضوعي به نام  مسئوليت اجتماعي مواجه است . شايد عالي ترين سطح از زندگي هر شخص درست در نقطه اي شكل مي گيرد كه انگيزه هاي اوليه براي زندگي مثل تامين ماديات و يا كسب منصب و شهرت پايان مي پذيرد و آن نقطه دقيقا مربوط به معنا و هدف زندگي است . قاعدتا خبرنگار بايستي به سطحي بالاتر از سطح مادي زندگي و احساس  مسئوليت دست يابد . اين امر تا اندازه اي به شخصت ، هوش ، ميزان دانش و حتي تهذيب نفس خبرنگار بستگي دارد و از سوي ديگر به شرايط اجتماعي ، ميزان ارتباط وي با مراكز قدرت و يا  علائق محفلي و سياسي وي وابسته است كه در نهايت تعيين كننده جايگاه خبرنگار در جامعه خواهد بود . در هر صورت هر خبرنگار چون خودش را خبرنگار مي داند از احساس مسئوليت اجتماعي برخوردار است . اين مسئوليت به او گوشزد مي كند در برابر حقيقت و بيان آن مسئول است ؛ لازم است از كم و كيف مسائل و جريانات سياسي و اجتماعي مطلع باشد و از همه مهمتر بايستي نسبت به آنچه مي گويد و مي نويسد توضيح قانع كننده اي داشته باشد ، شايد  ارزش كار هر خبرنگار در قبال جامعه اش را بتوان با  تب و تاب روحي يك  هنرمند خود انگيخته  مقايسه نمود .در مرحله اي از خلاقيت ،كار هنرمند كاملا شخصي و  تا اندازه اي وحشت آور است ؛ چراكه از مواجهه هنرمند با جهان تازه ها و ناشناخته ها ناشي مي شود . خلاقيت خبرنگار نيز علي الخصوص در روزنامه نگاري تخصصي از  عالي ترين مرحله زندگي يك خبرنگار حكايت مي كند كه تركيبي از دانش ، بينش و سلوك روحي اوست . به طور كلي آدمي زماني احساس تنهايي را بيشتر و عميق تر درك مي كند كه در مي بابد در مواجهه با حقيقت تنهاست و زماني كه به بيان ما في الضمير خود  مي پردازد  قاعدتا به تنهاي مسئوليت آنرا بر عهده دارد .  .

42. عدد نويسي

عدد نويسي يكي از مهمترين بخش هاي خبرنويسي است و هدف از آن نوشتن صحيح اعداد به طوري است كه خواننده به سادگي و سرعت متوجه آن شود . براي از اخبار صفر تا نه از حروف استفاده مي كنيم . عدد 9 به عدد نوشته مي شود . اعداد 10 تا 999 به صورت عدد و اعدد چهار رقمي به صورت مخلوط نوشته مي شوند .

مثال :

سيل در گيلان دو كشته برجاي گذاشت

820  تن برنج آلوده در اصفهان كشف شد

هشت ميليون و 325 هزار هكتار از اراضي كشور در معرض بيابانزايي قرار دارد

سنگ آهن بافق با نتيجه سه بر صفر الوند همدان را در هم كوبيد

 11 كيلو هرويين در فرودگاه مهرآباد كشف شد

يك هزار و 900 نفر در يزد استخدام مي شوند

 شش نفر از اوباش پايتخت اعدام شدند

      همانطور كه ملاحظه مي شود مي توان تيتر را با اعداد شروع كرد .

براي نوشتن ساعت در خبر نيز مي توان از روش هاي زير استفاده نمود :

مي توان از حروف براي نوشتن ساعت استفاده كرد مثل ساعت هشت و نيم ، ساعت يك بامداد ، ساعت دو بعد از نيمه شب ، ساعت پنج و سي دقيقه

در برخي از رسانه ها از اعداد براي نوشتن ساعت استفاده مي شود مثل ساعت 2:30 و يا ساعت 17:40 و يا 21:30

همنچنين از تركيب اعداد و حروف مي توان براي ساعت نويسي بهره برد مثل 8 و 30 و يا ساعت 9 و 45 دقيقه

43. ليد عمقي / ليد تشريحي

ليد عمقي برخلاف ليد مستقيم براي  نوشتن خبرهاي پيچيده تر به كار مي رود و در آن توضيح بيشتري داده مي شود:.

مثال ليد مستقيم

      برداشت گندم در يزد در سالجاري 50 درصد كاهش يافت .

مثال ليد عمقي :

بدليل وقوع خشكسالي برداشت گندم در استان يزد  در مقايسه با سال گذشته با 50 درصد كاهش به 300 هزار تن رسيد .

همانطور كه ملاحظه مي شود ليد عمقي ابعاد بيشتري از خبر را به خواننده ارائه مي دهد .

در ليد تشريحي زماني كه لازم است  فضاي رويداد و خبر توصيف شود و يا خواننده در جريان ابعاد حسي و عاطفي آن قرار گيرند مورد استفاده واقع مي شود بنابراين از اين ليد براي تاثيرگزاري عاطفي بر خواننده نيز استفاده مي گردد .

مثال :

 شاخه هاي گل در دستان مردم در استقبال از پيكر شهدا به خود مي لرزيد زماني كه خبر رسيد پيكر32 عزيز سفر كرده پس از 25 سال بي خبري دوباره در زلال پلك هاي خيس و نجواي لرزان لب ها  بدرقه مي شوند  .

     مثال :

فرمانده نيروي انتظامي يزد در يك نشست خبري با خبرنگاران با افتخار اعلام كرد ماموران اين نيرو در يك درگيري 6 ساعته و  مرگبار با قاچاقچيان مواد مخدر ودر عمق 250 كيومتري دشت كوير موفق شدند يك باند بزرگ بين المللي مواد مخدر را متلاشي سازند .

مثال :

جسد خواننده معروف راديو و تلوزيون در حاليكه دندانهايش خرد شده و بدنش بر اثر ضربات چاقو لخته لخته بود ، حوالي نيمه شب سرد زمستاني در بيابان هاي اطراف ورامين پيدا شد .

44. حجم خبر و فراواني مخاطب

اين اواحر حجم توليد خبر در رسانه هاي استان به ميزان زيادي افزايش يافته است . بخش مهمي از اين اخبار به توليدات روابط عمومي ادارات اختصاص دارد .بسياري از اين اخبار مخاطبي ندارند و خوانده نمي شوند اما اصرار مديران روابط عمومي و حتي توقعات مسئولان ادارات باعث جاي گرفتن آنها بر صفحه جرايد و يا صفحات سايت ها مي شود .اگر مساله طولاني نويسي را هم به اين وضعيت اضافه نماييد با انبوهي از اخبار خسته كننده و بي كيفيت موجه مي شويد كه فقط به درد آمار عملكرد روابط عمومي مي خورد  ، دراز نويسي آفت اصلي جذب مخاطب محسوب مي شود  يك خبر پر حجم مطمئنا ديده مي شود اما لزوما خوانده نخواهد شد . گفته شده كه خواننده قبل از خواندن خبر آنرا با چشم خود اسكن مي كند ، هرچند بخشي از اين موضوع ارتباط نزديكي با بحث گرافيك مطبوعاتي و صفحه آرايي دارد اما بخش مهمتري ازآن به مهارت نويسنده خبر در كوتاه نويسي و پرداختن به موضوع اصلي وابسته است . در هر خبر خواننده قبل از هرچيز مي خواهد بداند چه اتفاقي افتاده است و ماجرا چيست ؟ پس به اصطلاح در رونامه نگاري گفته مي شود " حرف اصلي را بگو و رد شو"  ممكن است اين تصميم براي خيلي ها دردآور باشد اما جملات و يا پاراگراف هايي كه حاوي اطلاعات جديدي براي خواننده نيستند بايد با بي رحمانه  حذف شوند. .

45. آسيب شناسي مطبوعات استان از نگاه داوران جشنواره مطبوعات

نخستين جشنواره مطبوعات استان يزد فرصتي بود تا دست اندركاران رسانه آثار و توليدات خود را در معرض رقابت و نقد قرار دهند؛ ضمن خسته نباشيد به همه اين عزيزان بيانيه پاياني جشنواره مطبوعات كه توسط اساتيد دفتر مطالعات و برنامه ريزي رسانه هاي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي تنظيم شده بود را مرور مي كنيم ، اين بيانيه حاوي نكاتي است كه شايد در ميان كف زدن هاي حاضران در سالن مراسم اختتاميه كمتر مورد توجه قرار گرفت :

" بر اساس نظر داوران، گزارشگران یزد بسیار مقید به کلیشه‌ها هستند و کمتر کاری ملاحظه شد که از کشف و کوشش ذهنی گزارشگران در آن موجود باشد. از طرفی کشدار نویسی به ویژه در کار خبرگزاری‌ها عادتی است که می باید خیلی زود ترک شود.

در خصوص مصاحبه، کارها در حد متوسط ارزیابی شد و لازم است تا همکاران عزیز با تکنیک‌های مصاحبه بیشتر آشنا شوند.

سطح کیفی یادداشت‌ها و مقاله‌ها در مجموع نسبتا ضعیف و فاقد استانداردهای لازم بود.
بسیاری از آثار، دلنوشته و مناسب برای دفترچه خاطرات شخصی بود و ساختار یادداشت‌ نویسی و نگارش مقاله در آن رعایت نشده بود.

تعدادی از آثار به ویژه در بخش "ویژه" استانداردهای لازم را داشت ولی متاسفانه یا با ذکر منبع و یا بدون ذکر منبع، در قسمت عمده ای از آنها، از محتوای سایت‌ها و روزنامه‌های مختلف استفاده شده بود که البته از مسابقه حذف شد.

در بسیاری از آثار ارسالی، تفاوت "یادداشت"و "مقاله" - نه از نظر حجم و نه از نظر ساختار- رعایت نشده بود؛ حتی بعضی از آثار در واقع "گزارش" بود

توجه بیشتر به تیتر و اهمیت آن، داشتن مقدمه و پایان بندی مرتبط، رعایت بیشتر مسائل نگارشی و ویرایشی، ضرورت ایجاز و کوتاه نویسی، ارائه آمار و اطلاعات مرتبط در کنار بیان دیدگاه‌های متضاد و به چالش کشیدن، از مواردی است که رعایت بیش از پیش آن می تواند نقش مهمی در افزایش کیفیت آثار ارائه شده در این بخش داشته باشد.

در بخش خبر نیز دقت در نگارش و استفاده مناسب از سبک‌های خبری می تواند در نوشتن یک خبر روشن، دقیق و خوب به نویسنده خبر کمک کند در عین حالی که قواعد تیتر نویسی نیز باید در کنار سایر موارد مورد توجه قرار گیرد

در خصوص صفحه آرایی و عکس نیز لازم است نکات فنی بیشتر طرف توجه قرار گیرد. "

ادامه دارد ...

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا